Enron in de polder
Onderstaand verslag is overgenomen uit dagblad Trouw van 26-04-2002. Voor het citaat is vooraf toestemming gevraagd en gekregen van de redactie van Trouw.
De 'vette vier' accountants hebben boter op het hoofd
"Je vraagt je wel eens af: wat heb je er eigenlijk aan?", zei Hans Beckman,
hoogleraar en advocaat bij Stibbe. Hij doelde op de goedkeurende verklaring
die accountants afgeven bij de controle van jaarrekeningen van grote bedrijven.
Twijfel over de waarde daarvan groeide vooral door de Enron-affaire.
Aan de Erasmus universiteit in Rotterdam werd op 25 april door juristen en accountants gediscussieerd over 'Enron in de polder'. Met andere woorden: zijn de resultaten van Nederlandse ondernemingen ook opgepoetst, zoals bij Enron in het Amerikaanse Houston in het kwadraat het geval was? Dat de geloofwaardigheid van accountant is gedaald, kon niemand ontkennen, maar over de oplossingsrichting bleken toch nog meningsverschillen te bestaan. Beckman bijvoorbeeld nuanceerde de positie van de accountant: "Even iets rechtzetten: de verantwoording voor de cijfers berust bij de raad van bestuur en niet bij de accountant". Hij wilde vooral zeggen dat directeuren zich te vaak verschuilen achter de accountantscontrole. De ondergang van Enron eind vorig jaar betekende het grootste bankroet in de geschiedenis. Naar schatting 90 miljard dollar schuld is er achtergebleven. Het energiebedrijf bracht risico's onder in speciale vennootschappen die in de boeken van het concern niet waren te vinden. Zo werd de werkelijke gang van zaken verdoezeld, tot de bom barstte.
Systeemfout
Hoogleraar Ruud Pruijm, registeraccountant, was heel duidelijk. "Het was
geen incident maar een systeemfout. De afgelopen drie jaar is het aantal
winstherzieningen in de VS verdubbeld", zei hij. Dat betekent dat de accountant
een verkeerde inschatting van de gang van zaken later moest bijstellen.
Een affaire zoals Enron kan in Nederland ook aan het licht komen, meent
Pruijm. Hij vindt daarom dat registeraccountants die onafhankelijk de
boeken van bedrijven controleren en dus beoordelen of de cijfers een getrouw
beeld bieden van de werkelijkheid, belangenverstrengeling moeten vermijden
en geen adviezen mogen geven. Verder moeten zij worden ingehuurd door
de raad van commissarissen en niet, zoals nu, door de directie. De commissarissen
hebben een onafhankelijker positie. Verder moet de beroepsgroep af van
de interne tuchtregels. Een onafhankelijk orgaan moet toezien op de integriteit
van de accountant, aldus de hoogleraar. [�Volgens] Pruijm hebben de 'vette
vier', die overbleven, 'boter op het hoofd'. Zoals Andersen de kas spekte
door bij Enron de boeken te controleren en tevens advies te geven, doen
de vier andere grote concerns dat ook. De meerderheid van de inkomsten
komt uit adviezen. Pruijm: "Bij PriceWaterhouseCoopers staat tegenover
iedere dollar, verdiend met controlewerk, 2,69 dollar aan adviezen"- Het
congres "Enron in de polder" werd georganiseerd door de Kring van juristen,
de Juridische Faculteitsvereniging Rotterdam (JFR), Studium Generale en
de Juridische Faculteit.
Het congres vond plaats op 25 april jl. op de EUR. Leden van de Kring zijn per brief uitgenodigd. Als alumnus stelde ondergetekende het overigens zeer op prijs weer eens met de enthousiaste "jonge honden" van de JFR te maken te krijgen. Wij hopen de samenwerking in de toekomst voort te zetten.
Job Dieleman
Kring van Juristen